SARIBUDAK KÖYÜ’NÜN TARİHSEL GELİŞİMİ

 M.Ö Cenevizlilerden kalma bir kale ve yerleşim yeri köyü besleyen suyun çıktığı dudbe dağının eteklerinin aşağılarında demir madeni ve gemicilikte kullanılan keresteyi ilkbaharın bol suyunda dereden Çoruh nehrine oradan Batum’a döküyorlar. Bunun için köyün merkezinde kale-küle yapmışlardır. Kesin tarih bilinmemekle birlikte Gürcü krallığının bir köyü olarak insanlar yaşamlarını sürdürürken kral- kraliçe(Tamara) İslamiyet’i kabul etmesiyle ferman çıkartır, benim ülkemde yaşayan insanlar Müslüman olacak diye, kabul etmeyenler benim toprağımı terk etsin derler.

    Melo (Sarı Budak) köyün de rivayet odur ki; 4-5 hane de yaşayan insanlar kalır diğer insanlar köyü terk ederler. Orta ve Doğu Karadeniz de iç bölgelerde iki yerden geçilebilir. Birinci geçit Trabzon Zigana, diğeri ise Batum’dur. Çoruh nehrini takip ederek Artvin’e gelinir. Artvin den sonra Çoruh nehrini takip edemezsin, zira doğa engeldir. Artvin’den Kafkasör’den kuru köyün üzerinden Melo köyüne uğramak ve kalmak zorunda kalınır. Çünkü Melo’dan sonra dağlara inip çıkarak Cilcim, Nusuncur, Öğdem üzerinden Erzurum’a ulaşılır.

     Orta Asya’dan gelen 11-12 Kavimler Göçünün bir kısmı Hazar denizinin güneyinden, bir kısım da kuzeyinden geçerek Anadolu’ya veya daha ileriye gidilir. Melo’dan geçen insanlar yemyeşil meyvelik, tarıma elverişli topraklar ve boş evler gördükçe yerleşmişlerdir. Geleneklerini devam ettirmek için kız verip kız almışlardır. En son Ahıska Türkleri gelmiş, Ahıska kültürü tüm Çoruh vadisi köylerinde yayılmıştır. Köyümüz Artvin’in Çoruh vadisinde ki en büyük köylerinden biridir ve geniş bir araziye sahiptir. Köyümüz de toplamda 8 adet mahalle mevcuttur. 1960 yıllarda mahallenin biri ayrılıp köy olmuştur.

Köy olan mahallenin adı Ballı Üzüm köyüdür. 1800 yılların 2. Yarısının sonlarına doğru 1977- 1978 Osmanlı- Rus savaşı çıktığında ( 93 savaşı) 200- 250 hane insan yaşamaktadır. Savaşta asker cephede savaşırken sivil halk göç etmiştir. Bursa- Amasya- Samsun-Adapazarı vs. savaş bittikten sonra barış antlaşması imzalanır. (Ayastefenos ve Berlin antlaşması) Artvin işgalde kalır. 43. Seneye yakın hudut Oruçlu köyü ve Melo arasında çizilir. Melo Osmanlının hudut nahiyesidir. Köyde bir tabur vardır. Bugün ki Ballı üzüm köyünün kenarından geçen bir Gümrük kapısı vardır. Köyde medrese eğitimi verilmektedir. Erzurum da ki büyük medreselerden görevliler gelip ders verirler. 1905 yılında modern anlamda okul açılır. Çevre köylerden okulumuza eğitim görmek için öğrenciler gelir. 93 savaşında Melo köyü cephesinin komutanı deli Halit Paşa’dır. Karargahı  beş kurumlarda iki odalı taştan bir yerdir. Emir eri o zaman ki adı ile Mustafa Ağa ( Beken) dır. Rusça ve Gürcüceyi ana dili gibi konuşurlardı. Melonun tarihçesini bizzat büyüklerimizden duyduğumuz kadarıyla dile getirdik. Dinlediğim diğer kişiler Hacı Ahmet İnal, Nevzat Beken, Halis Uygur, Necdet Özdemir Necdet amca hala yaşamına devam etmektedir. Diğer kişiler ahirete intikal etmişlerdir.

    Peşvet mahallesinde:  93 savaşından beri köyümüzde karakol bulunmaktadır. Düşman tarafından şehit edilirler. Mezarları halen ordadır.11 mezar devlet tarafından anıt mezarlığı olarak yaptırılmıştır.

      Melo’da 1980’li yıllara kadar 12 adet demirci dükkanı, 4-5 adet mahalle bakkalı, 3 adet çapula denilen ayakkabı imalathanesi, 2-3 adet terzi, 12 adet han ve her mahallede kahve vardı. Keçen kervanlar kahvede oturur hayvanları ve yükleri alt katta bulundururlardı, Üst katta dinlenme yerleri olarak kullanmışlardır. Kesilen hayvanların derilerinin tabaklanma işlemi Melo’da yapıyorlardı. Köyün geçim kaynağı

Hayvancılık (küçük- büyük baş) sebze ve meyvecilik ticareti yapılırdı. Ormanda tomruk kesim işi yapılırdı. Okuma yazma oranı 100%100 dür. Her evde en az bir lise, üniversite mevzunu bulunur. 1960’lı yıllarda köyden şehirlere ilk göç vermeye başlamıştır. Kimi köy halkı yurt dışına kimi köy halkı Bursa ve İstanbul şehirleri ağırlıkta olmak üzere Adapazarı, Samsun, Ankara gibi şehirlere göç etmişlerdir.  Bu göçün sebebi hem iş bulup hem de çocuklarına daha güzel şartlarda eğitim olanağı

saylayıp daha iyi bir yaşam standart elde etmektir. . 1979 yılının ekim ayında köyümüze elektrik gelmiştir.

Köyümüzün yaylalarında son yıllarda yayla evleri yapılıp eski yayla evleri restore edilmeye başlamıştır. Piknik alanları mevcuttur. Sarsıher de buğrat Natazrev de çayırlar, İmliyette köklü caba insanlar ailecek piknik yaparak hoşça vakit geçirirler.

      Köyümüzde 10 seneden fazla bir tarih de Melo Kale Dibi Boğa güreşleri ve kültür festivali yapılmaktadır.

SARIBUDAK KÖYÜ (MELO) KALESİ:

Kitabesi bulunmadığından, hangi tarihte yapıldığı kesin olarak bilinmemektedir. Muhtemelen
Bagratlılarca inşa edilmiştir. Sarıbudak Köyü’nün hemen yakınında, derin vadinin içinde yükselen tepenin üzerine
kurulmuştur. Oldukça küçük bir kale olan yapının sur duvarları yıkılmıştır. İki katlı kulesi ayaktadır. İç mekânında,
sarnıcı bulunmaktadır. Moloz taşla inşa edilmiştir. Herhangi bir amaç için kullanılmamıştır.

SARIBUDAK KÖYÜ (MELO) ŞEHİTLİĞİ (TARİHİ SİT ALANI):

Artvin merkez ilçeye yaklaşık 25 kilometre uzaklıktaki Sarıbudak Köyü (Melo) Şehitliği’nde Birinci Dünya Savaşında Sarıbudak (Melo)’daki ileri hudut karakolumuz Mart 1915 tarihinde Ruslar tarafından baskına uğramış ve yapılan mücadelede şehit düşen 9 asker’in mezarı bulunmaktadır. Mezar taşlarında isimleri bulunmayan meçhul askerlerin yattığı şehitlik 1997 tarihinde 211. Hudut Alay Komutanlığı tarafından şehitlerimizin gömülü olduğu yer şehitlik haline getirilmiştir.